1840: Οι απαρχές της πόλης

Λιμάνι Βόλου, περ. 1900.

Πανοραμική άποψη της δυτικής πλευράς της πόλης.

Χρωμολιθόγραφη καρτ-ποστάλ του Στέφανου Στουρνάρα.

Η συγκρότηση της νέας πόλης του Βόλου στη θέση που βρίσκεται σήμερα έγινε σταδιακά από τη δεκαετία του 1840. Σημαντικός σταθμός στην ιστορία της μπορεί να θεωρηθεί η ίδρυση της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου, της μητρόπολης της πόλης, το 1856, γεγονός που σημασιοδοτεί το ενδιαφέρον των πηλιορειτών εμπόρων για μόνιμη εγκατάσταση στην παραθαλάσσια ζώνη. Στις επόμενες δεκαετίες, η πόλη επεκτάθηκε με γρήγορους ρυθμούς για να αποτελέσει ήδη στα τέλη του 19ου αιώνα ένα ολοκληρωμένο αστικό κέντρο.

Το 1858 η νέα πόλη αριθμούσε πλέον περίπου 80 οικίες, αρκετές αποθήκες και καταστήματα πάνω στη Μεγάλη οδό (Δημητριάδος). Οι οθωμανικές αρχές δεν επέτρεψαν την ανοικοδόμηση της νέας πόλης παρά μόνο το 1862, μετά από πιέσεις των προξενικών αρχών και αφού εξασφάλισαν ιδιοκτησίες στην περιοχή. Το 1865 η πόλη είχε 3.000 κατοίκους, είχαν λιθοστρωθεί ορισμένοι δρόμοι, λειτουργούσε δημοτικό σχολείο και είχαν κατασκευαστεί μικρές γέφυρες πάνω από χειμάρρους για να εξασφαλιστεί η επικοινωνία με τα Παλαιά. Το 1871 λειτούργησε τον πρώτο Γυμνάσιο και το 1877 ιδρύθηκε Εμποροδικείο.

Βίλμα Χαστάογλου, Ο Βόλος από τον 19ο στον 20ο αιώνα, στο Θ. Μαλούτας (επιμ.), "Βόλος αναζήτηση της κοινωνικής ταυτότητας", Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1995, σ. 94-96.